Układ treści nauczania

                   Umiejętności ucznia

Ja i moi koledzy

• Uczeń próbuje nawiązywać kontakty z rówieśnikami, uwzględniając te czynniki, które mogą te relacje zakłócać, np. widzi zależność między wyśmiewaniem się z kogoś a poprawnością stosunków z tym kimś, złośliwością a powstawaniem konfliktów itp.
• Potrafi kontaktować się z rówieśnikami o rażąco inny wyglądzie, narodowości, stopniu sprawności.
• Nie ocenia innych Lidzi na podstawie ich zewnętrznych cech lub pochopnie, wie, że taka ocena może być źródłem przykrości dla innych ludzi.
• Nie chełpi się z żadnego powodu, nie przechwala, czy to z racji większych niż inni umiejętności w jakiejś dziedzinie, czy też z racji posiadania lepszych niż inni rzeczy.
• We wszystkich konfliktach potrafi dostrzegać winę nie tylko cudzą, ale i swoją, posiada odwagę cywilną, umie przyznać się do swych błędów.
• Jest prawdomówny, rozumie, że kłamstwo nie jest dobrym sposobem na przezwyciężanie trudności i konfliktów w życiu codziennym.

Ja i moja rodzina

• Uczeń docenia wartość, jaką w jego życiu stanowi rodzina.
• Rozumie, że nieodpowiednimi słowami, gestami może komuś z rodziny sprawić przykrość.
• Z szacunkiem traktuje członków rodziny, rozumie znaczenie dobrych stosunków z rodzeństwem.
• Pamięta o świętach członków rodziny
• Dostrzega wagę wyrażania wdzięczności i przywiązania do rodziny, choćby za pomocą drobnych gestów, słów czy czynności.

Ja, mój pokój i moja klasa

• Uczeń rozumie wagę estetycznego wyglądu swojego najbliższego otoczenia.
• Rozumie, że uporządkowany pokój i klasa służą jego zdrowiu i dobremu samopoczuciu.
• Zdaje sobie sprawę, że jest oceniany przez innych ludzi, że dbałość o porządek i estetykę swojego otoczenia jest jego wizytówką.

Ja i moje obowiązki

• Uczeń potrafi odróżnić czynności wykonane byle jak od wykonanych rzetelnie.
• Rozumie, że starannie wykonana praca może być źródłem radości i satysfakcji.
• Wie, że jest oceniany ze względu na jakość swojej pracy.
• Rozumie też, że nie każdą pracę jest w stanie wykonać perfekcyjnie, że różni lidzie są uzdolnieni w różny sposób, ten, kto nie ma słuchu muzycznego, nie zaśpiewa tak jak uzdolniony śpiewak, ale może postarać się to zrobić jak najlepiej w granicach swoich możliwości.
• Ma świadomość, że „opłaca się” porządnie wykonywać pracę, że ułatwia to życie, choć pozornie może się wydawać, że jest odwrotnie.

Ja i moje ciało

• Uczeń rozumie potrzebę dbałości o czysty, estetyczny wygląd.
• Używa w życiu codziennym przyborów toaletowych, takich jak mydło, grzebień, szczotka.
• Wie, jakie przybory mogą służyć jemu, a jakie przeznaczone są dla dorosłych.
• Potrafi zachować się w toalecie, korzystać z umywalki zgodnie z jej przeznaczeniem.
• Umie szanować urządzenia sanitarne w szkole i w domu.
• Rozumie potrzebę mycia rąk przed jedzeniem itp.

Ja i dobre maniery

• Uczeń używa słów grzecznościowych: przepraszam, dziękuję, proszę – zarówno w stosunku do dorosłych, jak i rówieśników.
• Gdy przychodzi do szkoły, kłania się nauczycielom i innym osobom.
• Ustępuje miejsca innym, np. młodszym koleżankom i kolegom.
• Nie używa siły stojąc w kolejce, czekając na coś.
• Potrafi zachować się przy stole, w sposób kulturalny spożywa posiłki.

Ja i inni uczniowie z mojej szkoły

• Uczeń pomaga swoim kolegom, zarówno w poruszaniu się po szkole, jak i w innych sytuacjach.
• Nie wykorzystuje przewagi swojej siły i doświadczenia do żadnych form oszukiwania czy wykorzystywania kolegów.
• Potrafi zachować się wobec uczniów niepełnosprawnych, nawiązać z nimi kontakt, zrozumieć ich problemy i pomóc, kiedy trzeba.
• Kolegów ze swojej i innej klasy traktuje jednakowo.
• Stosuje formy grzecznościowe w kontaktach z kolegami i koleżankami, mówi np. „cześć”, kiedy spotyka innych uczniów.
• Odróżnia bezsensowne skarżenie od sytuacji, o których powinien zawiadomić nauczyciela.
• Nie prowokuje bójek i nie stosuje wulgaryzmów wobec kolegów, wszystkie konflikty stara się rozwiązać polubownie, jest prawdomówny wobec rówieśników i dorosłych.

Ja i czas wolny

• Uczeń potrafi dobrze wykorzystać czas wolny
• Rozumie, że leniuchowanie jest marnowaniem czasu.
• Potrafi wskazać na różne formy czynnego wypoczynku, jak sport, czytanie, spacery po ciekawych miejscach, spotkania z przyjaciółmi, zabawa, pomoc rodzicom, działalność plastyczna.
• Z rozsądkiem potrafi korzystać z tego, co proponują media.
• Zna kryteria, którymi powinien się kierować przy wyborze programów telewizyjnych, gier komputerowych.
• Umie dostrzec mnogość rzeczy wartych poznania i rozumie, że czas wolny może temu służyć.
• Potrafi tak zaplanować dzień, aby znaleźć czas na realizację własnych zainteresowań.

Ja i piękno w moim otoczeniu

• Uczeń potrafi dostrzec piękno zarówno w przyrodzie, jak i wśród wytworów człowieka
• Szanuje i nie niszczy szkolnych wystaw, klasowych gazetek, potrafi docenić wysiłek kolegów włożony w powstanie różnych prac.
• Wie, że jeśli nie podobają mu się prace innych dzieci, nie powinien ich głośno komentować.
• Rozumie, że nie należy wyśmiewać dokonań innych, nawet jeśli uważa się je za nieudane.
• Czuje się odpowiedzialny za estetykę swojej klasy i szkoły.
• Potrafi należycie zachować się w muzeum, teatrze, galerii itp.
• Rozróżnia te zachowania, które szczególnie przeszkadzają innym w odbiorze dzieł sztuki.

Ja i dorośli

• Uczeń rozumie potrzebę poprawnego układania stosunków z dorosłymi.
• Wie, że nie każdy dorosły kieruje się dobrymi intencjami i nie każdy jest przykładem do naśladowania.
• Z szacunkiem odnosi się do osób starszych, rozumie potrzebę udzielania im pomocy.
• Stosuje formy grzecznościowe w odniesieniu do dorosłych, kłania się, gdy napotka znajome osoby bez względu na

funkcje, jakie pełnią w jego otoczeniu.

Na urodzinach u koleżanki lub kolegi

• Dziecko potrafi stosownie zachować się w czasie urodzinowego przyjęcia.
• Złożyć życzenia koledze, koleżance.
• Zachować umiar w jedzeniu, nie gromadzić na talerzu jedzenia na zapas.
• Dziecko rozumie, że nie należy oceniać przyjaźni koleżanek i kolegów na podstawie wielkości czy też ceny zakupionego prezentu.
• Wie, że zabawy, żarty nie powinny uprzykrzać życia innym domownikom, że powinno się szanować zabawki, meble i inne sprzęty w domu kolegi.
• Rozumie, że nie powinien być zbyt ciekawski i zaglądać w każdy zakamarek cudzego mieszkania lub brać do ręki wszystko, co zobaczy.

Jestem prawdomówny

• Uczeń rozumie potrzebę mówienia prawdy zarówno dorosłym, jak i rówieśnikom.
• Wie, że tylko osoby mówiące prawdę zasługują na zaufanie.
• Rozumie, że w dalszej perspektywie kłamstwo może krzywdzić zarówno jego samego, jak i innych ludzi.

Nie oceniam innych pochopnie ani na podstawie wyglądu

• Dziecko rozumie, że zbyt szybko i głośno wypowiadane negatywne oceny o innych mogą być niesprawiedliwe i krzywdzące.

Dostrzegam własne błędy i potrafię się do nich przyznać

• Uczeń posiada umiejętność krytycznej oceny swoich zachowań, potrafi dostrzec winę nie tylko w innych, ale i w sobie.
• Przyznaje się do własnych błędów i przeprasza za nie.
• Ponosi konsekwencje swoich błędów, pragnie je naprawić.

Porządnie wykonuję swoją pracę i szanuję pracę innych

• Uczeń dostrzega korzyści dla siebie i dla innych z solidnego wykonywania pracy.
• Ma świadomość, że bardzo wiele w naszym życiu zależy od stosunku ludzi do tego, co robią.
• Potrafi uszanować i docenić wysiłek innych ludzi, nie niszczy wytworów ich pracy i stara się je chronić.

Dbam o porządek w mojej szkole i w jej otoczeniu

• Uczeń rozumie, że estetyczny wygląd jego otoczenia w dużej mierze zależy od niego samego.
• Potrafi wskazać działania, jakie mogą temu służyć, np. zorganizować sprzątanie klasy, terenu wokół szkoły itp.

Potrafię współdziałać z innymi

• Dzieci nie tylko potrafią prezentować swoje pomysły na forum grupy, ale także wysłuchiwać uważnie poglądów innych ludzi.
• Oceniają pomysły nie ze względu na to, kto jest ich autorem, ale Se względu na przydatność danego pomysłu do rozwiązania jakiegoś problemu.
• Nie wyśmiewają też mniej udanych pomysłów, ale starają się wykazać za pomocą argumentów ich słabe strony, w sposób poważny traktują swoich rozmówców.

Oglądam telewizję, DVD, czytam prasę, korzystam z komputera

• Dzieci potrafią dostrzegać zalety i zagrożenia związane z telewizją.
• Odróżnić programy wartościowe od bezwartościowych.
• Krytycznie odnosić się do przekazywanych przez media treści.
• Nie traktować wszystkiego jako niezaprzeczalnych prawd.
• Znają pojęcie uzależnienia od telewizji czy komputera, potrafią korzystać z mediów w sposób „planowy”, nie bezmyślny i automatyczny.
• Dostrzegają rolę dorosłych jako przewodników po świecie mediów, zwracają się do nauczyciela, rodzica po radę dotyczącą tego, jakie programy TV lub gry czy programy edukacyjne warte są uwagi.
• Z dystansem potrafi odnieść się do reklam.
• Zdaje sobie sprawę z tego, że reklama może być narzędziem manipulacji, że może wymuszać czy wzbudzać pragnienie posiadania różnych rzeczy, niekoniecznie potrzebnych czy wartościowych.

Aktywnie uczestniczę w życiu szkoły

• Uczniowie dostrzegają wagę aktywnego uczestnictwa w życiu szkoły.
• Rozumieją, że bierność prowadzi do zmniejszenia ich wpływu na otaczającą rzeczywistość.
• Zauważają potrzebę uczestnictwa w wyborach do samorządu szkolnego, klasowego.

Różne formy ekspresji

Formy pracy ucznia – rodzaje ćwiczeń i kształtowane umiejętności

Słowna

• Uczeń próbuje określać cechy charakteru bohaterów wykorzystywanych utworów literackich
• Oceniać ich postępowanie według racjonalnych kryteriów.
• Uzasadnia swoje sądy.
• Odróżnia w tekście treści humorystyczne od poważnych, wymagających przemyślenia.
• Wyodrębnia sedno wysłuchanego opowiadania, określa główny problem.
• Czyta teksty ze zrozumieniem zawartych w nich problemów moralnych.
• Bierze udział w recytacjach i inscenizacjach na podstawie omawianych utworów.
• Podejmuje próby tworzenia własnych tekstów.
• Wysłuchuje relacji i poglądów innych osób.
• Ocenia różne zjawiska związane z rozwojem techniki, stara się dostrzec ich możliwe konsekwencje(telewizja, Internet itp.)

Plastyczna

• Uczeń dostrzega związki między ekspresją słowną a plastyczną, np. karykatura wyrażona słownie i za pomocą rysunku.
• Uczeń ilustruje poznane czy przeżyte sytuacje.
• Bierze udział w organizowaniu wystaw.
• Wykonuje ilustracje do własnych tekstów.
• Zbiorowo (w zespole) wykonuje scenografie do prezentacji recytatorskiej.
• Wyrabia w sobie wrażliwość na piękno.

Gest, ruch, mimika

• Uczeń wyraża emocje, uczucia, stany za pomocą „języka ciała”.
• Odczytuje stany innych osób na podstawie ich ruchów, min.
• Potrafi „pokazać”, jak zmienić, naprawić jakąś sytuację.
• Inscenizuje różne scenki wraz z koleżankami i kolegami, posługując się pantomimą.